Herkomst 

De voorouders van de kleurmuizen (mus musculus) zijn de huismuizen zoals we die nu nog tegenkomen. De twee wijken inmiddels in verschillende opzichten van elkaar af. De kleurmuis wordt namelijk al sinds honderden jaren voor Christus gefokt op kleur en lichaamsbouw. Halverwege de 19de eeuw begonnen Engelsen serieus met het fokken op specifieke kleuren en kleurpatronen. Aan het einde van de 19de eeuw werd dan ook in Engeland de NMC (National Mouse Club) opgericht. Dit was de eerste vereniging die zich bezighield met fokken, tentoonstellen en keuringen van de kleurmuis. Tegenwoordig worden kleurmuizen over de hele wereld in laboratoria en huiskamers gehouden. 

Gedrag en omgang 

Kleurmuizen zijn echte groepsdieren die gedurende de hele dag en nacht actief kunnen zijn. Overdag gebeurt dit echter wel met tussenpozen omdat de dieren dan ook veel slapen. Maar in de nacht zijn de dieren erg druk met elkaar en alles wat er in het verblijf te vinden is. De dieren kunnen erg goed springen en klimmen waarbij ze hun staart gebruiken om hun evenwicht te houden. Wanneer een kleurmuis opgepakt moet worden kan dat ook bij de staart gebeuren. De muis moet dan wel zo dicht mogelijk bij zijn achterwerk ook wel de staartbasis genoemd, beetgepakt worden. Wanneer de muis op een andere plaats van de staart vastgepakt wordt kan deze beschadigen. Om een groep muizen bij elkaar te kunnen houden moeten de dieren van jongs af aan bij elkaar hebben gezeten. Op een jonge leeftijd kunnen de muizen, ongeacht of ze verwant zijn aan elkaar, bij elkaar gezet worden. Dit is ook de leeftijd waarop het beste begonnen kan worden om de muizen tam te krijgen en ze dus vaak in de hand te nemen. Op deze manier zijn de dieren vrij eenvoudig tam te maken. 

Verzorging 

Kleurmuizen die de juiste verzorging krijgen kunnen één tot hooguit twee jaar worden. Over het algemeen worden de muizen niet ouder dan een leeftijd die tussen deze twee jaren ligt. Het is belangrijk om het verblijf van de kleurmuizen vaak genoeg schoon te maken vanwege de geur die vrijkomt van alle ontlasting. Het is voldoende wanneer het verblijf ongeveer eens in de week wordt schoongemaakt, maar dit is afhankelijk van de grootte van het verblijf en de hoeveelheid muizen die erin gehouden worden. Het lijkt dat de muizen na een uur verschonen weer gaan ruiken maar dat is het mannetje die zijn geurbakens gaat uitzetten. Verder moeten de dieren iedere dag vers drinkwater en voer tot hun beschikking hebben. De kleurmuizen hebben verder geen lichamelijke verzorging, zoals nagels knippen nodig. 

Huisvesting

Om de kleurmuis gezond te kunnen houden is het belangrijk dat de huisvesting van het dier aan bepaalde eisen voldoet. Kleurmuizen zijn erg sociale dieren en moeten daarom altijd minimaal met zijn tweeën gehuisvest worden. Voor één muis geld het minimale vloeroppervlak van 30 bij 20 cm. Voor een groep muizen moet het minimale vloeroppervlak van 40 bij 30 cm aangehouden worden. Wanneer een verblijf met tralies gebruikt wordt mogen de tralies niet verder dan 6 mm van elkaar af zitten om ontsnapping van de muizen te voorkomen. Grote temperatuurverschillen, volle zon of de droge lucht van een verwarming zijn niet goed voor de kleurmuis. De kleurmuis moet zichzelf dus kunnen beschermen tegen de volle zon bijvoorbeeld door middel van een huisje. De kleurmuis kan vanwege deze eisen niet in de open lucht gehouden worden en zal dus binnen gehuisvest moeten worden. Wanneer een schuur of iets dergelijks aan deze eisen kan voldoen is het geschikt om kleurmuizen in te huisvesten. Kleurmuizen moeten tochtvrij gehouden worden op een manier waardoor voldoende ventilatie wel mogelijk is, dit is om te zorgen dat er geen geuren blijven hangen. Wanneer een kleurmuis ziek wordt kan het noodzakelijk zijn deze in quarantaine te plaatsen. Het dier moet dan volledig van andere muizen en knaagdieren afgescheiden worden. Wanneer het dier uit quarantaine gehaald kan worden mag het niet meer teruggezet worden bij de groep. Het voer van de kleurmuis kan aangeboden worden vanuit een voerbakje of los in het hok, daarbij kan het voer goed verspreid worden door de hele huisvesting. Wanneer je voert zonder voerbakje bevorder je het natuurlijke gedrag van de muis om te zoeken naar zijn eigen voedsel. 

Voeding 

De kleurmuis eet zowel plantaardig als dierlijk voedsel, het zijn zogenoemde alleseters en hebben dus ook dierlijke eiwitten nodig. Goede basisvoeders voor muizen of ratten bevatten alles wat een kleurmuis aan dagelijkse behoeften nodig heeft. De voeders voor ratten zijn ook geschikt voor muizen omdat ratten bijna dezelfde voedingsbehoeften hebben. Voeders met veel zonnebloempitten zijn ongeschikt, hier worden de muizen namelijk snel te dik van. De kleurmuis heeft niet veel van het basisvoeder nodig, hij eet ongeveer 10 gram per dag. Ondanks dat in deze voeders alles zit wat ze nodig hebben zullen de muizen af en toe wat aanvulling als groente en fruit zeker waarderen. Geschikte groentes en fruit zijn, spinazie, andijvie, wortels en peren. Wanneer groentes of fruit aangeboden worden moeten de resten die niet direct opgegeten worden verwijderd worden uit het verblijf om te voorkomen dat de muizen bedorven voedsel eten. Ook een aanvulling in de vorm van eiwitten is zeer geschikt voor de muizen, dit kan gegeven worden in de vorm van gekookt ei of insecten. De kleurmuizen moeten onbeperkt kunnen beschikken over hooi, ruwe vezels zijn namelijk erg belangrijk voor de muizen om hun spijsvertering op gang te houden. Water moet onbeperkt aangeboden worden en iedere dag ververst worden. Wanneer muizen drachtig zijn kan het nodig zijn ze bij te voeren. Het dieet kan aangepast worden met extra dierlijke eiwitten en vetten. Beide kunnen aangeboden worden in de vorm van honden- of kattenvoer, stukken ongekruid vlees of extra zonnebloempitten. Wanneer je insecten bijvoert moet er gezorgd worden dat ze gemakkelijk te pakken zijn door de muis zodat de dieren niet voor overlast kunnen zorgen. Een zogend vrouwtje heeft extra water nodig. 

Voortplanting 

Kleurmuizen zijn echte groepsdieren, daardoor kunnen vrouwtjes zowel tijdens de dracht als de geboorte gewoon tussen de groep blijven. Wanneer de jongen geboren zijn, worden deze door alle zogende vrouwtjes uit de groep verzorgd. Wanneer de mannetjes binnen de groep gehuisvest worden is het overplaatsen van vrouw bij man niet nodig om tot nageslacht te komen. Eén keer in de vier tot zes dagen wordt een vrouwtje bronstig en zal ze zich laten dekken door een mannetje. De dracht duurt vervolgens 18 tot 21 dagen en tegen het einde van deze dracht zal ze haar nestje gaan maken. Een kuiltje in het zaagsel voldoet al als nest. Een kleurmuis krijgt gemiddeld vier tot elf jongen, al kan het aantal ook hoger liggen. De jonge muizen kunnen het beste op een leeftijd van 3 tot 4 weken apart gezet worden omdat de mannetjes op een leeftijd van ongeveer 5 weken al geslachtsrijp zijn. Zowel man en vrouw zijn op deze leeftijd nog niet fokrijp. Vrouwtjes kunnen drachtig worden tot ze de leeftijd van ongeveer 1 jaar bereiken. 

Gezondheid 

De gezondheid van een dier is erg belangrijk voor het dier zelf, maar vaak ook voor de verzorger. Het is dan ook aan de verzorger om de gezondheid zoveel mogelijk te waarborgen en ziektes te voorkomen of helpen te genezen. Daarom is het belangrijk voor de verzorger om te weten welke ziektes zijn dier op kan lopen en hoe deze herkend en verholpen kunnen worden. De volgende aandoeningen kunnen bij kleurmuizen voorkomen: 

Aandoeningen aan de luchtwegen 

Kleurmuizen kunnen last krijgen van een infectie aan de luchtwegen of longontsteking. Een infectie is te herkennen aan het niezen, uitvloeiing bij de neus, rochelen en korstjes op de neus. De longontsteking kan herkend worden aan een moeilijke ademhaling, een dorre open pels en uitpuilende ogen. Dieren met deze verschijnselen kunnen het beste direct uit de groep verwijderd worden omdat het zeer besmettelijk is. De aandoeningen worden veroorzaakt door verschillende verwekkers waarvan sommige kunnen zorgen voor een chronische vorm van de aandoening. 

Aandoeningen aan het spijsverteringskanaal 

Een ziekte die bij veel kleine knaagdieren voorkomt en bijna altijd besmettelijk is, is darmontsteking of enteritis. Dit kan herkend worden doordat de muis aan de diarree raakt. Hiervoor kunnen echter ook allerlei andere redenen de oorzaak zijn. Dus niet iedere muis met diarree heeft ook daadwerkelijk enteritis. Het dier kan acuut, maar ook chronisch ziek worden en moet zo snel mogelijk bij de overige dieren verwijderd worden. Naast deze aandoening komt er ook infantiele diarree voor onder jonge kleurmuizen. Dit komt over het algemeen alleen voor bij dieren van één tot drie weken oud waarvan bijna 90% komt te overlijden. Deze aandoening is ook te herkennen aan diarree of doordat de ontlasting rond de anus blijft hangen en samenkoekt. 

Huidaandoeningen 

Kleurmuizen kunnen last krijgen van verschillende huidaandoeningen. Deze huidaandoeningen kunnen veroorzaakt worden door parasieten, mijten of schimmels. Alleen zwakke dieren krijgen over het algemeen last van parasieten zoals vlooien en luizen. Doordat de dieren gaan krabben van de jeuk ontstaan er vaak kale plekken waaraan herkend kan worden dat de hamster last heeft van parasieten. Dierenspeciaalzaken hebben hiervoor diverse middeltjes in de schappen staan. 

Extromelia 

Extromelia is een erg gevreesde ziekte die gelukkig niet al te veel voorkomt. Deze ziekte wordt ook wel muizenpokken genoemd en uit zich door zeer verschillende symptomen. De dieren kunnen huidontstekingen krijgen en de poten of staart kunnen erg opzwellen waardoor deze geamputeerd moeten worden. Daarnaast kunnen de dieren ook allerlei gezwellen krijgen. De dieren die deze aandoening krijgen sterven in de meeste gevallen of komen er erg verminkt uit. Wanneer deze ziekte geconstateerd wordt is het, het beste om alle dieren af te maken en alle verblijven te verbranden. 

Middenoor- of hersenvliesontsteking 

Wanneer de muizen hun kop scheef houden of ongecontroleerd ronddraaien kan dit betekenen dat de dieren last hebben van hersenvlies- of middenoorontsteking. Deze aandoeningen is niet besmettelijk maar zonder behandeling van een dierenarts wel dodelijk.